Ankara Ticaret Odası ve Ekonomi Gazetesi işbirliğiyle gerçekleşen, yasa dışı ticarete dair kavramsal çerçeve, uluslararası ve ulusal düzeyde mevcut durum ve sorunlar ile bu sorunların giderilmesine yönelik çözüm önerilerinin tüm yönleriyle ele alındığı “Yasadışı Ticaretle Mücadele Konferans ve Paneli”nin açılış konuşmalarını Ticaret Bakanı Prof. Dr. Ömer Bolat ve ATO Yönetim Kurulu Başkanı Gürsel Baran yaptı. ATO Meclis Salonu’nda gerçekleşen programa Ticaret Bakan Yardımcısı Sezai Uçarmak, ATO Yönetim Kurulu Başkan Yardımcıları Temel Aktay ve Halil İbrahim Yılmaz, Yönetim Kurulu Üyesi Halil İlik Meclis ve Komite Üyeleri ile çok sayıda davetli katıldı.
ATO Yönetim Kurulu Başkanı Gürsel Baran yaptığı konuşmada, ekonomik ve siyasi istikrarı tehdit eden yasa dışı ticaretin, kamu gelirlerinde azalmaya neden olarak kamu hizmetlerinin kalitesini ve vergi oranlarını etkilediğini kaydederek, “Yasa dışı ticaret, en yoğun gerçekleştirilme şekliyle kaçakçılık, en başta vergi kaçırma anlamına geliyor. Yasa dışı ve dolayısıyla kayıt dışı ekonomiyle mücadelede en iyi yöntemlerden biri, kayıtlı ekonomiye geçişin etkin bir şekilde sağlanması. Ülkemiz, Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın liderliğinde kayıtlı ekonomiye geçişte çok önemli mesafeler kat etti. Geleneksel metotlardan dijitalleşmeye geçiş, kayıtlı ekonominin güçlenmesine önemli katkı sağladı. Dijitalleşme süreci bir yandan verimliliği artırırken, diğer yandan yasa dışı ticaretin önlenmesi için yürütülen mücadeleye katkı sağlıyor” dedi.
Yasa dışı ticaretin ekonomi açısından en önemli ve en kritik konulardan biri olduğunu belirten Baran, “Çok katmanlı, kapsamlı ve karmaşık bir sorun olan yasa dışı ticaret; kurumlar, sektörler ve ülkeler arası sınırları aşan tehlike ve tehditleri bünyesinde barındırıyor. Küresel ekonominin karanlık yüzü de denilen yasa dışı ticaret, ekonomik faaliyetler üzerinde daraltıcı bir etki oluşturup, vergi gelirlerinde kayıplara yol açarak büyümeye zarar veriyor” dedi.
Baran, akaryakıttan tütüne, ilaçtan alkole varıncaya kadar pek çok alanda gerçekleşen yasa dışı ticaretin İngiltere’den İtalya’ya, Kanada’dan Endonezya’ya tüm dünyanın sorunu olduğunu söyledi.
Yasa dışı ticaret ile mücadelede Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) öncülüğünde kurulan Ankara Ticaret Odası’nın da ortağı olduğu Gümrük ve Turizm İşletmeleri Şirketi’nin de rolü olduğunu kaydeden Baran, “Kısaca GTİ dediğimiz bu şirket, Yap-İşlet-Devret modeli ile kara sınır kapılarımızı hiçbir maddi yük oluşturmadan çağın gereklerine göre baştan yenileme görevini üstlendi. Bugüne kadar Kapıkule, Sarp, Hamzabeyli, Cilvegözü, Habur, Dilucu, Çıldır-Aktaş, Esendere ve Kapıköy Sınır Kapıları ile Muratbey ve Nusaybin Gümrük Müdürlükleri modernize edildi. Bu modernizasyonlarla birlikte oluşan teknik imkânlar, kaçakçılıkla mücadeleye önemli katkılar sağladı” dedi.
Türkiye’nin yasa dışı ticaret ile mücadeledeki başarısının küresel verilere de yansıdığı ifade eden Baran, “Yasadışı Ticaretle Mücadele İçin Uluslararası İttifak adlı organizasyonun geçen yıl Kasım ayında, Ekonomist Dergisi İstihbarat Birimi’ne hazırlattığı ‘Global Yasadışı Ticaret Ortamı Endeksi’ verilerine de yansımış durumda. Endeks genelinde global ortalamanın üzerinde bulunan Türkiye, Gümrük Kontrol Bölgesi alanında yüksek performans sergileyerek 84 ülke arasında 14’üncü sırada yer aldı” dedi.
Türkiye’nin kayıt dışı ekonomiyle mücadele konusundaki kararlılığını Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan “Kayıt Dışı Ekonomiyle Mücadele Eylem Planı” ile de ortaya koyduğunu kaydeden Baran, bu süreçte bakanlıklardan yerel yönetimlere, sivil toplum kuruluşlarına kadar tüm kurum ve kuruluşların işbirliği içinde çalışmasının önemli olduğunu söyledi. Baran, Ankara Ticaret Odası olarak yasa dışı ticaretle mücadele konusunda üzerlerine düşen görevi yapmaya hazır olduklarını da ifade etti.
Ticaret Bakanı Ömer Bolat da gümrüklerde bu yıl 22 milyar liralık kaçak ticarete konu ürün ele geçirildiğini belirterek, “Ülkemizin güvenliğini, ekonomideki adil ticareti, halkımızın sağlığı ve refahını, ekonomik istikrarı ve dürüst ticaret erbabının hakkını korumak adına ticari kaçak eşya kaçakçılığıyla mücadelemiz hız kesmeden devam edecek” dedi. Türkiye’nin 154 aktif gümrük kapısı olduğunu ve 623 milyar dolarlık mal ticaretinin bu gümrüklerden yapıldığını kaydeden Bolat, ticareti hızlandırıp, ülkeye daha fazla döviz kazandırmayı amaçladıklarını dile getirdi. Bolat, “Ülkemize zarar verecek yasa dışı ticareti engellemeyi, sağlığa ve halka zararlı tehlikeli maddelerin ticaretini yasaklamayı, gençleri ve toplumun sağlığını korumayı amaçlıyoruz” ifadelerini kullandı.
Bolat, Birleşmiş Milletler verilerine göre küresel düzeyde ticaret yoluyla aklanan para miktarının ticaretin yüzde 2,5’ine tekabül ettiğine dikkati çekerek, “Küresel mal ihracatı 25 trilyon dolar. Ticaret yoluyla aklanan rakam bir trilyon dolar. Bir trilyon dolarlık para, ticaret yoluyla aklanan yasa dışı ticaret parası oluşuyor. Narkotik endüstrisinin de yıllık 300 milyar dolarlık hacme ulaştığını üzülerek söylemek zorundayız. Yasal ticareti sanayicilerin, ihracat ve ithalatçıların zarar etmeyeceği şekilde yapmaya çalışmak gümrük idarelerinin görevlerinden biri. Ama bunu yaparken de ülkeye zarar verecek yasa dışı ticaret, kaçak ürünlerin girmesi, ticaretin haksız rekabete konu olması ve en önemlisi de halka, topluma zararlı olacak uyuşturucu ticaretini engelleme çalışmaları büyük bir kararlılıkla yürütülmektedir” dedi.
Bolat, yerli olarak geliştirilmiş x-ray cihaz sistemlerini kullanmaya başladıklarını, ilk yerli araç ve konteyner tarama sisteminin devreye alındığını da belirtti.
Transit taşımalar ve e-ticaret faaliyetlerini de yakından takip ettiklerini dile getiren Bolat, “E-ticaretin artan hacmini de göz önünde bulundurarak teknolojik altyapımızı sürekli geliştiriyoruz. Yapılan analizlerle ya da ihbarlarla gümrükten geçmiş ürünleri ‘sonradan kontrol’ mekanizmasıyla gittiği yerlerde tespit edip, kontrollerini yaparak gerekli yakalamaları yapabiliyoruz. Böylece devletimizin ve ekonomimizin gelir kaybı engellenmiş oluyor. Buradaki amacımız, adil, istikrarlı ve rekabetçi bir ticaret ortamının meydana getirilmesi, işini dürüst yapan, çalışan, vergisini ödeyen imalatçı, çiftçi, sanayici ve ihracatçının haklarının korunabilmesi” dedi.
Gümrük idarelerinin, kayıt dışı ticaretle mücadele, haksız ticaretin engellenmesi açısından önemli fonksiyonu olduğunu vurgulayan Bolat, Türkiye’de vergi gelirlerinin yüzde 30’unun gümrüklerden toplandığını söyledi. Bolat, 2023’te gümrüklerde 22 milyar liralık kaçak ticarete konu ürünlerin listesini belirterek “1375 ton akaryakıt, 4 milyon 743 bin elektronik eşya, 1 milyon 130 bin paket sigara, 389 milyon makaron, 47 milyon sigara kâğıdı ve filtresi, 1 milyon 165 bin elektronik sigara ve aksamı, 4 bin 700 ton gıda ve 3 bin 924 tarihi eser ele geçirdik. 4,7 milyar liralık uyuşturucu da yakalamaların arasında yer alıyor. Bakanlık olarak yasa dışı ticaret ve kaçakçılığın her türüyle mücadelede bütün imkânlarımızla çalışmaya devam edeceğiz, kararlılıkla görevimizi yapacağız. Ülkemizin güvenliğini, ekonomideki adil ticareti, halkımızın sağlığı ve refahını, ekonomik istikrarı ve dürüst ticaret erbabının hakkını korumak adına ticari kaçak eşya kaçakçılığıyla mücadelemiz hız kesmeden devam edecek. Gençlerimizin, toplumumuzun sağlığını zehirleyen uyuşturucu madde kaçakçılığına da asla geçit vermeyeceğiz” dedi.
Açılış konuşmalarının ardından Ticaret Bakanlığı Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü Kaçakçılıkla Mücadele Daire Başkanı Seda Gündüz ile Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı Grup Başkanı Nazım Kankılıç birer sunum yaptı.
Sunumların ardından Ekonomi Gazetesi Yönetim Kurulu Başkanı Hakan Güldağ moderatörlüğünde Petrol Ürünleri İşverenler Sendikası (PÜİS) Genel Başkanı İmran Okumuş, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi (AYBÜ) Hukuk Fakültesi Öğretim Üyesi Doç Dr. Hakan A. Yavuz, Hacettepe Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Muhittin Acar ve Yeminli Mali Müşavir Emrah Akın’ın katılımı ile “Yasa Dışı Ticaretin Etkileri ve Çözüm Yolları” başlıklı panel gerçekleşti.
