Ankara-BHA
Üniversitenin insan uygarlığında özel bir yere sahip olduğunu söyleyen El Farabi KazNU profesörü Gulmira Sultanbayeva, “Kazak toplumunda eğitim ve bilime götüren merdiven El Farabi Kazak Milli Üniversitesi’dir. Üniversite, bilgi ve bilimin büyük bir basamağı olarak kabul edilirse, El Farabi Üniversitesi her zaman Kazak toplumunda yüksek bir konuma sahiptir” dedi.
El Farabi üniversitesinde 500’den fazla yabancı yükseköğretim kurumu ve bilimsel merkezle uluslararası anlaşmalar yapıldığını belirten Sultanbayeva,” Bu anlaşmaları yapmakla kalmayıp, kayda değer ilerleme sağlamıştır. Her eğitim yılında, El Farabi Üniversitesi’nde dünyanın 30 ülkesinden 100’den fazla yabancı profesör ve bilim insanı ders vermektedir. Farabi’nin Doğu’ya yolculuğu dünyaya açılan bir pencere olarak kabul edilirdi. Dünyanın ikinci öğretmeninin başlattığı eğitim yolculuğunu, ulusal üniversitenin profesörleri günümüz yaşamının gerçekliğinde sürdürmektedir. Onlar, Macaristan, Almanya, Moğolistan, Fransa, ABD, Rusya, Türkiye, Özbekistan ve diğer ülkelerin üniversitelerinde bilimsel araştırmalar yaparak eğitim vermektedir” diye konuştu.
Dünyanın 30 ülkesinden 2,5 binden fazla yabancı gencin, Kazakistan’a gelerek lisans, yüksek lisans ve doktora programlarında eğitimi aldığına değinen Sultanbayeva,” Kazak medeniyetini dünyaya tanıtan eğitim ufkunun seviyesini yükseltmektedirler. El Farabi Üniversitesi, ülkemizdeki eğitim hizmetlerinin önde gelen ihracatçısıdır. Günümüzde İstanbul (Türkiye) ve Bişkek (Kırgızistan) şehirlerinde üniversite şubeleri, ayrıca Moskova Mühendislik Fizik Enstitüsü’nün (Ulusal Nükleer Araştırma Üniversitesi) bir şubesi açılmıştır” diye ifade etti.
Gulmira Sultanbayeva’nın konuşmasından öne çıkan başlıklar şu şekilde:
KazNU La Sapienza Üniversitesi (İtalya), Lothringen Üniversitesi (Fransa), Wismar Üniversitesi (Almanya), Reims Champagne-Ardenne Üniversitesi (Fransa), Cadiz Üniversitesi (İspanya), Lizbon Üniversitesi Enstitüsü (INCSTE) (Portekiz), Nicolaus Copernicus Toruń Üniversitesi gibi saygın yabancı üniversitelerle ortak ve çift diploma programlarını uygulamaktadır.
Doğulu cevher El Farabi’nin ‘Göklerin kapısından baktığında dünya muazzam, sen ise bir kapı’ sözü derinlemesine anlaşıldığında, bilim ve bilgi dünyaya açılan harika bir kapıdır; orta bir noktada ise bu bilim ve bilgi, toplumun kılavuzu, desteği ve ileriye taşıyıcısıdır.
Devletin başlıca bilim vektörü olarak ufukta Üniversite. Toplum ve üniversite. Toplum için üniversitenin ölçüsüz ve sınırsız bir yeri vardır. O, herhangi bir çekim kuvvetine bağlı olmayan bir yerçekimi kuvvetine sahiptir. El Farabi Kazak Milli Üniversitesi de Kazak toplumunun ışığıdır. Bilim yolunda ilerleyen her bireyin “Süt yolu” olarak adlandırılabilecek bir yoludur. Herkesin bilim yolunu seçmesi, Semiramis’in yolları gibi çetin bir yoldur.
Devlet Başkanı Kasım-Jomart Tokayev, bilim ve teknoloji konulu ulusal konsey toplantısında toplumun kurtarıcı yolunu bilim olarak tanıtmıştır. Bu bağlamda, KazNU’nun bilimsel potansiyelinin teknolojik ve doğal afetlerle mücadele etme, iklim değişikliğine karşı stratejik adımlar atma amacına hizmet edebileceğini belirtmiştir. Bilim araştırmalarındaki en son gelişmeler, etkili ve kullanılabilir sonuçlara ulaşmak için izleme ve çözüm mekanizmalarını sunan KazNU rektörü Canseyit Tüymebayev “Sürdürülebilir Kalkınma ve Doğal Kaynakların Verimli Kullanımı” Bilimsel Merkezi’nin kurulmasına yönelik 10 yenilikçi araştırma projesini başlatmıştır.
Dünya çapındaki Bilimsel Merkez, iklim ve modelleme, dijital kartografi ve kullanışlı jeodezi, GlobalSky (atmosferik gözlemlerin inovatif araştırması), sürdürülebilir turizm, su kaynaklarının kalitesi üzerine çalışmalar yapmaktadır. Ayrıca, coğrafi analizlerle peyzajların bozulması, jeodemografik ve sosyo-ekonomik araştırmalar, ekolojik bütünlük, toprak ekolojisi ve bozulmuş ortamların izlenmesi de yürütülmektedir. Bu adımlar, ülkemizde su kaynaklarının yönetimi ve ilerlemesi için uygun teknolojilerin entegrasyonunda büyük bir fırsattır.
Üniversitenin iklim değişikliğine karşı stratejik bir sonraki adımı, “Uzaktan algılama teknolojisi ve kullanımı” adlı Kazak-Çin ortak araştırma merkezi çalışmasının başlatılmasıdır. Yeni merkez, Orta Asya bölgesindeki iklim değişikliği etkilerini su kaynakları, kuraklık ve toprak erozyonu gibi ekolojik sorunları izleyerek takip etmektedir. Uzaktan izleme sayesinde bölgedeki doğal zararları önceden tespit edip, ekolojik sürdürülebilirliği ve doğal kaynakların korunmasını sağlamaktadır. Bu, Kazakistan, Çin ve Orta Asya için yüksek düzeyde uluslararası kaynak ve ekolojik platform oluşturma potansiyeli sunmaktadır.
Dünya çapında hızla değişen iklim koşullarına karşı üçüncü adım olarak modern “Farabi Chem Science” kümesinin oluşturulması planlanmıştır. Bu kümeye kimya ve kimyasal teknolojiler fakültesinde yer alan 9 bilimsel araştırma merkezi dahil edilmiştir. Zamanında açılan laboratuvarlar, çevreyi koruyucu maddeleri tanımlayarak, test ederek ve kimyasal atıklara karşı yeni malzemeler üreterek çevresel etkileri azaltmayı amaçlamaktadır. Petrol kimyası alanında derinleşen araştırmalar, Kazakistan’daki tıbbi-biyolojik cihazlar ve bakterilere karşı koruma aşılarının geliştirilmesini hedeflemektedir.
Kimya bilimi kümesi Analitik Kimya ve Çevre Laboratuvarı, Elektrokimyasal Üretim Teknolojisi Laboratuvarı, Petrokimya Laboratuvarı, Kimya-Tıbbi Laboratuvarı, İnce Organik Sentez Laboratuvarı, Enerji Yoğun Nanomalzemeler Laboratuvarı, Geleceğin Malzemeleri ve Teknolojileri Laboratuvarı, Yüksek Hassasiyetli Malzeme Teşhis Laboratuvarı ve Kimyasal Kaplamalar İnovasyon Merkezi dahildir. Bilim insanlarının en son teknoloji ve cihazlarla yapılan araştırmaları, bilimin sağlam temelini oluşturur. Ayrıca Kazakistan’daki kimya, tıp, biyoloji bilim okullarının önde gelen araştırma ortamı da KazNU’da bulunmaktadır. Ayrıca, 2026 yılında Kazakistan’da Bölgesel İklim Zirvesi düzenlenecektir. İklim değişikliğiyle mücadelede Kazakistanlı bilim insanlarının ortak çözümleri ve araştırma sonuçları bu tür çalışmaların hedeflenmesini sağlayacak.
Öğretmenlerin öğretmeni olan El Farabi, taştan altın yapma işinden başlayarak kimyanın yaşlıları gençleştiren ve hastaları iyileştiren gücünü Felsefe Taşı’nın keşfiyle eşitlemiştir. Küresel ısınma ve iklim değişikliği çağında alın terinin ve sürekli çalışmanın sonucu mutlaka meyvesini verecektir.
İrtifa hissi
Dünya çok çeşitlidir. Orada yaşayan ülkeler ve milletler, diller ve dinler, kanunlar ve ilkeler de çeşitlilik göstermektedir. Ancak akıl ve bilginin, bilim ve aklın alimler tarafından inşa edilen merkezi olan Üniversite, bu değerlerin, medeniyet dengesinin değişmez merkez üssüdür. Toplum zamanla ileriye doğru sürüklenmektedir. Güncelliğini yitiren her şey gelişmedir. Toplum birbirine bakar, fikirler geliştirir, büyür. Bu durumda sosyal toplumun büyük gücü bizi geliştirmeyi ve kontrol etmeyi amaçlıyor. Özellikle zamanı hızlandıran ve doğru yöne işaret eden standartların ve eşitliklerin sürekli akışında keskin ve istikrarlı bir duruş sergilemek kritik önem taşıyor.
KazNU’nun gelişimi dünya standartlarında bilimsel üniversitelerle ilişki kurarak uluslararası eğitimde ve bilim alanında öncü olma yolunu seçti.
KazNU, yakın zamanda QS uluslararası üniversite sıralamasında dünyanın en iyi 200 yüksek öğretim kurumu arasında yer aldı. Lider üniversite dokuz göstergede 67 sıra yükselerek 230’uncu sıradan 163’üncü sıraya yükseldi. Bu verilerden KazNU’nun Orta Asya yükseköğretim kurumları arasında ilk 200 üniversite arasına giren ilk ve tek üniversite olduğunu görüyoruz.
Akademik itibarı ve mezunlarının işverenler nezdindeki talebi nedeniyle öne çıkan ulusal araştırma üniversitesi, öğretmen/öğrenci oranı, öğrenci sayısı, uluslararası araştırma ağı, uluslararası araştırma ağı, sürdürülebilir kalkınma göstergeleri açısından alanda mükemmel sonuçlar elde etmiştir.
Son yıllarda, üniversite yapısal yenilikler ve birleşik bilimsel uluslararası araştırma merkezleri ile ilerleme kaydetmiştir. Yüksek standartlara uygun uluslararası akreditasyon sürecinden geçen deneysel eğitim programları oluşturulmuş, yurtdışındaki üniversite şubeleri açılmış ve kendi çalışmalarını başlatmıştır.
Üniversite her saniyenin önemli olduğu bir saat mekanizması gibidir. Her bir eğitimci ve bilim insanı, sürekli gelişme formülüne uygun çalışarak çabalarını artırır. Araştırma ekibi, Üniversitenin sürdürülebilir bir ekosistemini oluşturmak, BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nin 17 hedefi doğrultusunda eğitim programlarının kalitesini artırmak, yenilikçi araştırmaları ve yeni teknolojileri canlandırmak için çalışıyor.
Top Üniversite modeli, sonuç odaklı yönetimin bir örneğidir. Bu nedenle uluslararası üniversitelerle işbirliğini artırmak, akademik hareketlilik, sosyal işbirliklerinin geliştirilmesi alanında atılacak adımlar her zaman bilimin ufkundadır.
Akademik rekabet ve boy ölçümünün bir diğer sonucu – KazNU, Times’ın yüksek öğretim kurumlarının etkisi sıralamasında 400 sıra yükselmiştir. El Farabi KazNU ilk kez dünyanın en iyi 401-600 üniversitesi arasına girdi. Dünyanın 1963 üniversitesi bu uluslararası derecelendirmeye dahil oluyor. UNAI – BM akademik savunuculuk girişiminin merkezi olan KazNU, Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin uygulanmasına öncülük ediyor. “Cinsiyet eşitliği” alanında 56. Olan üniversite “Erişilebilir ve temiz enerji” sıralamasında ise 68. sırada yer alarak ilk 100’e girdi.
Doğu eğitiminin başyapıtı olan Farabi, teorik, entelektüel, ahlaki erdemler üçlüsüyle ilerleyerek, bütünlüklü bir mutluluk dörtlüğü oluşturur. Elbette Üniversitenin akıl yüksekliğinden vizyonu, nitelikli yönetimin ve ekibin kalıcı hedefi sayesinde ulaşılabilecek bir platformdur.
Gulmira Sultanbayeva,
Siyasal bilimler doktoru
El Farabi KazNU profesörü
