‘Dostane ve samimi’ görüşme
AK Parti Genel Başkanı Davutoğlu, koalisyon müzakerelerinin ilk turuna CHP lideri Kılıçdaroğlu ile görüşerek başladı. Başbakan görüşmenin ‘samimi atmosfer’de gerçekleştiğini söyledi. İkinci tura kadar heyetler görüşmeye devam edecek.
63. hükümeti kurmakla görevlendirilen Başbakan ve AK Parti Genel Başkanı Ahmet Davutoğlu koalisyon görüşmelerinin ilk turuna CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ile görüşerek başladı. Başbakan görüşmesi sonrası yaptığı açıklamada, görüşmenin samimi bir atmosferde gerçekleştiğini belirtirken, “Biz kendimiz bunu yaptık. Çok kapsamlı bir dosyayla partilerin örtüşen, farklılaşan yönlerini ele aldık. Son derece samimi ve dostane bir atmosferde geçti. Misafirperverlikleri nedeniyle kendilerine teşekkür ediyorum. Karşılıklı görüşlerimizi paylaştık. Saraybosna intibalarımı da kendisiyle paylaştım” dedi.
‘Heyetler zemin arayacak’
Başbakan, bundan sonra heyetlerin görüşmeye devam edeceğini belirtti. Al Jazeera’nin edindiği bilgiye göre CHP ile yürütülecek görüşmelerde AK Parti’nin koordinasyonu sağlayacak ismi Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik olacak. Başbakan, heyetler kısmıyla ilgili olarak “Bir resim çekilecek, karar değil dikkatinizi çekerim. Alınacak kararlar için bir zemin oluşacak” ifadesini kullandı.
“Kılıçdaroğlu ve ekibine onların beyan etti 14 temel ilke, ilk hükümet kurulmasından sonra hayata geçireceğimiz temel adımları detaya girmeden paylaştım” diyen Başbakan, “Güçlü ve sağlam bir hükümetin kurulmasını arzu ettiğimizi ifade ettim. Kendisi de bu çerçevede görüşlerini dile getirdiler. Karşılıklı güven hususuna vurgu yaptılar. Karşılıklı anlayış konusunda görüşmelerin devam etmesi gerektiği yönünde bir anlayış olduğunu görüyorum” diye konuştu. Davutoğlu “Farklı anlayışlarımızın olduğu görüşler de dile getirildi, eşyanın doğası farklılık gerektirir. Bugünkü şartları uzlaşma gerektiriyor” mesajını verdi.
‘Her parti tutanağını tutar’
Başbakan Al Jazeera’nin “Tutanak tutulacak mı” sorusu üzerine “Bu müzakere anlayışının test edildiği bir öngörüşmeydi. Bu müzakere öncesi bir öngörüşmedir. Her parti kendi tutanağanı tutar” dedi.
“CHP ve MHP’ye aynı uzaklıktayız demiştiniz, hâlâ aynı mesafede misiniz” sorusuna “CHP ile görüşmemiz olumlu geçti. MHP ile de aynı karşılıklı anlayış içinde geçecektir” şeklinde yanıtladı.
Başbakan, bu tür bir görüşmenin aynı ‘usul’le yarın MHP lideri Devlet Bahçeli ile de bir görüşme yapacağını, bunun henüz tarafların birbirini anlaması için yapılan hazırlık turları olduğuna vurgu yaptı. Davutoğlu, “Mutabık kalınmış bir koalisyonun müzakereleri değil bunlar. Bunlar, bir müzakere öncesinde, tarafların birbirini doğru anlamalarını temin edici ön görüşmeler. Bir yanlış anlaşılma varsa bunun giderilmesi, istikşafi, yani karşılıklı keşfetmeye ve muhtemel bir müzakere, bir hükümet ortaklığı müzakeresi başlayacak zemin varsa müzakere ondan sonra başlayacak. O da ikinci turda ortaya çıkacak bir durum.” dedi. Al Jazeera’nin Ak Parti yetkililerinden edindiği bilgiye göre; koalisyon görüşmeleri için oluşacak heyetlerin eş zamanlı olarak istikşafi görüşmelere başlaması planlanıyor. Ancak takvimi görüşmelerin psikolojisi belirleyecek. ‘Bir partiyle daha hızlı mesafe alırken, birinde tıkanma yaşanması’ olasılığına göre takvimin işletilebileceği üzerinde de duruluyor. Görüşmelerde, daha da derinleşme sağlandığında heyetlerin ekonomi, dış politika ve diğper alanlarda çalışmak üzere bölünmesi sözkonusu olabilecek. Ak Parti kaynakları istikşafi görüşmelerde, hangi partiyle koalisyon kurulacağına karar verilene dek ‘her’şeyin açık olduğu’nu söylüyor.
‘Temasları Ömer Çelik ve Haluk Koç sürdürecek’
CHP Sözcüsü Haluk Koç da görüşme sonrası yaptığı basın toplantısında bugünkü temas için “Türkiye’nin güçlü hükümet profiliyle önümüzdeki yılları göğüslemesi gereğinin altı çizildi” dedi. Koç, görüşmenin atmosferini “Güleryüzlü bir toplantıydı, kimse kavga etmedi”szleriyle tarif etti.
Heyetler arası çalışmanın nasıl yürüyeceği konusu Haluk Koça’a da soruldu. CHP Sözcüsü buna, “Müzakereler öncesi bir ön görüşme. Her iki taraftan da birer irtibat noktası arkadaşımız var. Daha sonraki turları tamamladıktan sonra ikinci tur öncesinde bir değerlendirme yapılıp, ona göre her iki tarafın ortaya koyduğu görüşlerin ortaklaşılabilen noktaları, daha üzerinde çalışılması gereken noktaların tespiti bakımdan. İki parti arasında Sayın Ömer Çelik ve ben herhangi bir aksaklık olmadığı sürece bu teması sürdürmeye gayret edeceğiz” yanıtını verdi.
Güven tesisinin nasıl olacağı sorusuna Koç, “Bu bir ön görüşmeydi. Görev tevziyi kapsamında. Bir usul, niyet ve irade ortaya konmasıydı. Bu çerçevede kaldı. Bunlar süreç içerisinde olacak şeyler. Hiçbir şey yarım günde olmuyor. 1 saatlik görüşmeyle tamamlanmıyor” yanıtını verdi.
Görüşme 1 saat 40 dakika sürdü
Davutoğlu ve beraberindeki heyet saat 14:10 sıralarında CHP Genel Merkezi’ne sivil plakalı araçla geldi. Davutoğlu’nu, CHP Genel Başkan Yardımcısı Faik Öztrak karşıladı. CHP Genel Merkezi’nin 12’nci katında, basına kapalı yapılan görüşme 14:15’te başladı ve 1 saat 40 dakika sürdü. AK Parti heyeti, CHP Genel Merkezi’ne gümüş tepsi içerisinde kandil simidi ve çikolatayla geldi.
Davutoğlu’nun tercihi genel başkanlarla baş başa görüşmeydi. Ancak bu ilk turda Başbakan Ahmet Davutoğlu’nun yanında Başbakan Yardımcısı Numan Kurtulmuş, Kalkınma Bakanı Cevdet Yılmaz, Kültür ve Turizm Bakanı Ömer Çelik, AK Parti İstanbul Milletvekili Ayşe Nur Bahçekapılı vardı. Bu isimlere ek olarak Ankara Milletvekili Mücahit Arslan da heyette.
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’na, genel başkan yardımcıları Haluk Koç, Selin Sayek Böke, Faik Öztrak ile İstanbul Milletvekili Akif Hamzaçebi ve Kılıçdaroğlu’nun Siyasi Başdanışmanı Rasim Bölücek eşlik etti.
“CHP 5+1 deyince Arslan eklendi”
CHP’li üst düzey bir yetkilinin Al Jazeera’ye verdiği bilgiye göre, görüşmelerde tutanak tutulmayacak, konuşulanlar kayıt altına alınmayacak.
CHP’li yetkili, “CHP kapalı kapılar ardında şartlarını sıralayacak bir parti değil, biz 14 ilkemizi açıkça belirttik. Şimdi Sayın Davutoğlu bu ilkelerin hangisine ne kadar yakın, onu konuşacağız. Cumhurbaşkanı’nın anayasal sınırlarında kalması, yasalara uyumlu bir talep. Sayın Davutoğlu bu konuda nasıl bir yaklaşım içinde göreceğiz. Bize ilk gönderilen listede Cumhurbaşkanı Erdoğan’a çok yakın isimler, Mücahit Arslan ve Taha Özhan da vardı. Bu isimler bugün listeden çıkarıldı. Bu bize manidar geliyor” dedi.
AK Parti kaynakları ise, kendilerine ilk olarak CHP’den 4+1 olarak bildirme yapıldığını, isimlerin buna göre belirlendiğini, daha sonra CHP heyeti kendilerinin 5+1’e döndüğünü bildirince Arslan’ın isminin eklendiğini söyledi. CHP’lilerin muhtemelen basında yer alan ve CHP için oluşturulan komisyon üyelerinin listesini kendilerine gelecek kişilermiş gibi algıladığını söylediler.
AK Parti’nin koalisyon görüşmeleri sürecinde CHP için kurduğu komisyonun üyeleri arasında Mücahit Arslan ve Taha Özhan’ın adı geçiyordu. Ancak Davutoğlu ile CHP’deki görüşmeye gidecekler arasında hiç yer almamışlardı.
CHP ile görüşme neden önemli?
AK Parti ve CHP arasındaki görüşme, koalisyon görüşmelerinin en önemlisi. Cuma günü Bosna’ya gitmeden önce gazetecilerin sorularını yanıtlayan Ahmet Davutoğlu, üç parti ile de görüşeceklerini ancak koalisyon için CHP ve MHP’ye yoğunlaşacaklarını söylemişti. Parti içindeki istişarelerden de CHP veya MHP koalisyonunun olabileceği fikri çıktı.
Ancak MHP AK Parti ile koalisyona mesafeli yaklaşıyor. Son olarak geçen hafta Hürriyet Gazetesi’ne konuşan Bahçeli, en geçerli modelin AK Parti-CHP koalisyonu olduğunu söylemişti.
CHP lideri Kılıçdaroğlu’ndan da şimdiye kadar olumlu mesajlar geldi. İş çevreleri de AK Parti-CHP koalisyonunu bekliyor.
Tüm bu açıklamalar Davutoğlu-Kılıçdaroğlu görüşmesini kritik hale getirdi.
7 Haziran seçiminin sonuçlarına göre AK Parti’nin 258, CHP’nin 132 milletvekili var.
AK Parti’nin pozisyonu
AK Parti 7 Haziran seçimlerinden sonra tavrını önce koalisyon, zorunlu olursa erken seçim olarak belirledi. Koalisyon görüşmelerine başlayana kadar da süreci diğer partilerin programları, seçim vaatleri ve geçmiş dönem koalisyon protokolleri üzerinde çalışarak geçirdi. Bu amaçla AK Parti’de CHP ile görüşmeler konusunda bir alt komisyon da kuruldu.
AK Parti bu süreçte ortaya tek şart koydu: Cumhurbaşkanı Erdoğan’ı tartışmaya açmamak. Tüm muhalefet partileri Erdoğan’ın anayasal sınırlar içerisine çekilmesini istiyor. Cumhurbaşkanlığı Sarayı’ndan ayrılarak tekrar Çankaya Köşkü’ne dönmesi isteniyor. Hatta bunu koalisyon şartları arasında sayıyor. Ancak Davutoğlu bu konuda kesin çizgi çizdi:
“Her konuyu tartışmaya açığız ama Cumhurbaşkanlığı makamını konuşturmayız, tartıştırmayız. Hiç kimse Cumhurbaşkanlığı için “Fanus’a girecek” gibi bir ifade kullanamaz. Cumhurbaşkanlığı makamını tartışma konusu yapmaktan vazgeçin; size de, millete de faydası yok.”
CHP’nin pozisyonu
CHP ise seçimden sonra ilk olarak AK Partisiz bir koalisyonu dillendirdi. AK Parti dışındaki partilerin oluşturduğu “yüzde 60’lık blok” ile hükümet kurulabileceğini vurguladı. Ancak daha sonra özellikle MHP’nin olumsuz yaklaşımı nedeniyle AK Parti’ye kapı aralandı.
CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu partisinin AK Parti ile kurulabilecek olası bir koalisyona bakışını 25 Haziran günü Cumhuriyet Gazetesi’ne anlattı.
Partisinin daha önce açıkladığı 14 ilkeyi gözeterek masaya oturacağını söyleyen Kılıçdaroğlu’nun verdiği, “Rövanşist olmayacağız” mesajı, iki parti arasında diyalog kanallarının diğer partilere göre çok daha açık olduğu yönünde algılandı. Kılıçdaroğlu koalisyon kurulması durumunda MİT tırları ya da 17-25 Aralık dosyalarının Meclis’e gelmesinin zaman alabileceğini söyledi.
“Bu normal akışı içinde parlamentoya gelmeli ve gerçekten hukuk kuralları içinde gelmeli. Yeni deliller, suç unsurları çıkmalı ki sağlıklı bir şekilde, önyargısız oturulup görüşülebilsin, tartışılabilsin. Öbür türlü vatandaşın aklında şu olmasın; ‘bunlar geldiler, intikam hırsıyla hareket ediyorlar, bir rövanş gibi…’ Toplumda böyle bir beklenti de var ama bu CHP’ye yakışmaz. ‘Meclis çoğunluğumuz var, intikam hırsıyla gidelim, üstüne yürüyelim. Biz bunu hallederiz’ demek Kenan Evren’in yargılanmasına benziyor.”
CHP lideri aynı röportajda, “Partinizin olmazsa olmazı nedir?” sorusuna ise, “Şundan herkesin emin olmasını isterim, DYP-SHP koalisyonundaki gibi iktidarın yedek lastiği ya da koltuk değneği bir CHP’yi asla ve asla kabul etmeyiz” yanıtını verdi.
Geçtiğimiz günlerde de Milliyet Gazetesi’ne konuşan Kılıçdaroğlu, koalisyonun dört yıl için kurulmasını istediğini ve kendisinin de kurulacak hükümette yer almayabileceğini söyledi.
Kılıçdaroğlu, “Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Bakanlar Kurulu’nu Beştepe’de toplayalım dedi. Gider misiniz?” sorusuna şöyle yanıt verdi:
“Başbakan ben olursam gitmem. Başbakan yardımcısı niye olayım? Belki olmam. CHP ortaklık kurdu diye illa başbakan yardımcısı olacağım diye bir düşüncem yok. Eğer siz hukukun üstünlüğüne inanıyorsanız, kaçak bir binada Bakanlar Kurulu’nu toplayamazsınız.”
Kılıçdaroğlu bu röportajda Cumhurbaşkanı’nın kendi anayasal sınırlarına çekilmesini istediklerini de tekrarladı.
Davutoğlu bunun üstüne, “Ciddi ortaklık birlikte yürümeyi gerektirir. Taşın altına her bakımdan elini sokmakla olur. O müzakerede Türkiye’nin geleceğini konuşacağız; önce güven gerekir. Ve karşılıklı güven olunca korkmadan ileriye bakıp birlikte yürümek gerekir” dedi.
Çekinceler
Kılıçdaroğlu’nun, “Rövanşist olmayacağız” mesajını Başbakan Davutoğlu, “Kılıçdaroğlu’nun ifadelerini son derece olumlu buluyorum” sözleriyle değerlendirdi. İki parti arasındaki bu karşılıklı açıklamalar seçim sürecinden sonra gelen ilk “ılımlı” değerlendirmeler olarak algılandı.
Ancak yine de AKP’de CHP ile ilgili iki temel çekince dile getiriliyor. Birincisi, CHP’nin içindeki farklı görüşlerden kaynaklanan “Koalisyonu hangi CHP ile kuracağız?” sorusu, ikincisi ise AK Parti seçmenindeki, “Türkiye’de yaşanan birçok sıkıntının kaynağı CHP” algısı.
Benzer çekinceler CHP’de de var. Her iki partinin tabanı birbirine tamamen zıt. CHP tabanında partinin koalisyonda yer alıp AK Parti’yi frenlemesi gerektiğini düşünenler kadar, CHP’nin kesinlikle muhalefette kalması gerektiğini savunanlar da var. CHP ayrıca AK Parti ile aralarındaki en temel sorunun “güvensizlik” olduğunu dile getiriyor.
Salı MHP, Çarşamba HDP
Davutoğlu’nun koalisyon görüşmelerinin ilk turunda Salı günü saat 14:00’te MHP’ye, Çarşamba günü saat 11:00’de de HDP’ye gidecek.
AK Parti’nin geçen hafta kurduğu ve HDP konusunda çalışacak komisyonun üyeleri de şu isimler: Yalçın Akdoğan, Mehdi Eker, Orhan Miroğlu, Muhsin Kızılkaya, Hüseyin Yayman, Beşir Atalay, Taha Özhan ve Adnan Boynukara.
16 yıl sonra ilk
Türkiye’de, 16 yıl sonra ilk defa hükümet kurulması için koalisyon görüşmeleri yapılıyor.
18 Nisan 1999 genel seçimlerinden 1. parti olarak çıkan DSP’nin tek başına hükümet kuracak çoğunluğa sahip olamaması, koalisyon kurma zorunluluğunu ortaya çıkarmıştı.
Seçimlerde, 136 milletvekiliyle en fazla vekil çıkaran DSP’nin Genel Başkanı Bülent Ecevit, 3 Mayıs 1999’da cumhurbaşkanından hükümeti kurma görevini aldıktan sonra, 129 milletvekili çıkaran MHP ve 86 milletvekiline sahip olan ANAP ile görüşmeler yapmıştı. 28 Mayıs 1999’da imzalanan koalisyon protokolü sonrasında kurulan 57. Hükümet, 9 Haziran 1999’da TBMM’den güvenoyu almıştı.
Kaynak: Al Jazeera
